علت بوی نامطبوع، هنگام روشن کردن کولر چیست؟

علت بوی نامطبوع، هنگام روشن کردن کولر چیست؟
یکی از مواردی که همواره باعث آزار سرنشینان اتومبیل می شود احساس بوی نامطبوع در هنگام روشن شدن سیستم کولر است.
سیستم کولراز زمان پیدایش و بکار گیری در اتومبیل ها همواره دارای ایرادات مختلفی بوده است و با گذشت زمان، کیفیت و بهره وری آن ارتقاء پیدا کرده است. بیشتر مشکلات سیستم کولر به قطعات مکانیکی و فرآیند خنک کاری سیستم مربوط می شود. یکی از مواردی که موجب ناراحتی و آزار سرنشینان اتومبیل می شود احساس بوی نامطبوع در هنگام روشن شدن سیستم کولر است. شاید در زمانی که سیستم کولر دارای مشکلات بیشتری بوده است، این بوی نامطبوع چندان مورد توجه قرار نمی گرفته و سرنشینان اتومبیل اغلب درگیر مسائل و مشکلات مکانیکی سیستم کولر بوده اند ولی در سال های اخیر که مشکلات ریشه ای و اصلی کولر به حداقل خود رسیده است، این مشکل بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و تعداد مشتریانی که در این خصوص شکایت دارند، افزایش پیدا کرده است.
برای پیدا کردن علت بوی نامطبوع ، لازم است بطور خیلی مختصر در خصوص نحوه عملکرد سیستم تهویه مطبوع اتومبیل مروری داشته باشیم.
 سیستم تهویه مطبوع از قطعات مختلفی تشکیل شده است که مهم ترین آنها عبارتند از کمپرسور، کندانسور، رطوبت گیر، شیر انبساط، اوایراتور، لوله ها و شیلنگ های ارتباطی، فن خنک کننده کندانسور، فن دمنده داخل اتاق، سنسورها و یونیت های کنترل کننده.
گاز توسط کمپرسور تحت فشار قرار گرفته و به کندانسور ارسال می شود، جریان هوا که در اثر حرکت خودرو و فن کندانسور ایجاد می شود موجب خنک شدن کندانسور شده و گاز داخل آن را به مایع تبدیل می کند؛ این مایع بعد از عبور از قطعه ای به نام رطوبت گیر یا خشک کن، به شیر انبساط می رسد. وظیفه شیر انبساط این است که شرایط را برای تبدیل مایع به گاز مهیا کند، وقتی مایع در اوایراتور به گاز تغییر ماهیت می دهد، گرمای محیط را جذب می کند و این فرآیند موجب می شود تا بدنه فلزی اوایراتور به شدت سرد شود.
سیستم تهویه مطبوع اتومبیل طوری طراحی شده است که در هر وضعیتی، هوا از اواپراتور عبور کند، به عبارت دیگر اگر بخاری روشن باشد و یا سیستم کولر در حال کار کردن باشد و چنانچه هوا از بیرون اتومبیل وارد کابین سرنشینان شود و یا هوا در داخل کابین در حال چرخش باشد، در هر صورت هوا از اواپراتور عبور می کند، یک فن در داخل کابین سرنشینان تعبیه شده است که موجب می شود هوا از میان پره های نازک اواپراتور عبور کند، پره های اواپراتور گرما و رطوبت هوای عبور شده  را جذب کرده و نهایتا گاز از اوایراتور توسط یک لوله به کمپرسور منتقل و در آنجا مجددا فشرده شده و این فرآیند تکرار می شود.
اواپراتور یکی از مهم ترین قطعات سیستم تهویه مطبوع است که به لحاظ موقعیت در محل نسبتا خنک و تاریک قرار گرفته است و به جز زمانی که کولر و یا بخاری روشن است، جریان هوا در آن خیلی کم است و همانطور که گفته شد، گرما و رطوبت هوا در اواپراتور جذب می شود. همه این شرایط موجب می شوند تا رطوبت جذب شده در اواپراتور عاملی برای ایجاد و رشد قارچ ها و باکتری ها شود. این قارچ ها و باکتری ها در هنگام فعالیت، رشد و نمو، از خود بوی نامطبوع متصاعد می کنند که این بو حاصل تجزیه مواد غذائی توسط باکتری ها می باشد که گازهای سولفور هیدروژن و متان تولید می کند که این دو گاز، هر دو بد بو هستند و فرآیند تولید آنها نیز تخمیر می باشد.
دو گروه باکتری وجود دارند:
 باکتری هائی که فرآیند تخمیر، یعنی فرآیند تجزیه بدون اکسیژن انجام می دهند و باکتری های دیگری که عمل تجزیه را با اکسیژن انجام می دهند که به آنها باکتری های هوازی گفته می شود، بوی بد، ناشی از تولید گاز توسط باکتری هایی است که عمل تخمیر را انجام می دهند و جالب اینجاست که هرگاه جریان هوا در مسیر ایجاد شود، باکتری هائیکه عمل تخمیر را انجام می دهند، از بین می روند، در واقع هر بار که راننده کولر را روشن می کند، به از بین رفتن آن دسته از باکتری هایی که عمل تخمیر انجام می دهند، کمک می نماید.
وقتی راننده کولر را روشن می کند، بوی نامطبوعی که در اثر رشد، نمو و زندگی کردن میکرو ارگانیسم هایی که شامل قارچ ها و باکتری ها می شوند و در اطراف اواپراتور جمع شده است، یکباره به داخل کابین راننده راه می باید و موجب ناراحتی سرنشینان می شود، در واقع این بو شامل عوامل تولید مثل است که از قارچها و باکتری ها، به محیط اطراف ساطع می شود و به آن اسپور نیز گفته می شود، لازم به ذکر است که تنفس این مواد، موجب حساسیت و آلرژی در افراد می شود و به همین دلیل امروزه به افرادی که مبتلا به حساسیت و سینوزیت هستند، توصیه می شود که در اتومبیل، از کولر استفاده نکنند زیرا علاوه بر سرما، اسپور خارج شده از دریچه های کولر وارد سیستم تنفسی شده و در آنجا شروع به رشد کرده و در سیستم تنفسی فوقانی، موجب ایجاد عفونت می شود.
همچنین متصاعد شدن اسپور و بوی نامطبوع در زمان عملکرد کولر همواره وجود دارد و مقدار آن کم نمی شود و آنچه موجب می شود که این بو توسط اعصاب بویایی کمتر حس شود، اول این است که میزان دقت حس بویایی انسان در دمای پایین یعنی در زمانی که هوای داخل کابین اتومبیل سرد شده، کاهش می یابد و این بدین معنی است که انسان در دمای پایین، کمتر می تواند بوهای مختلف را تشخیص دهد و در واقع این موضوع، یک ویژگی عملکردی حس بویایی انسان است و دوم اینکه عمل سازش انجام شده است و این به این معنی است که دیگر پتانسیل عمل در گیرنده های بویایی انسان تشکیل نمی شود که به مغز فرمان دهد، این وضعیت را می توان بدین صورت تجربه کرد که به عنوان مثال وقتی شخصی به خود ادکلن می زند، بعد از حدود بیست و یا سی ثانیه، دیگر آن بوی ادکلن را چه در محیط سرد و چه در محیط گرم، حس نمی کند و این عدم حس بو بعد از چند ثانیه در محیط سرد محسوس تر می باشد یعنی در محیط سرد میزان احساس کردن بوی ادکلن بعد از چند ثانیه باز هم کمتر خواهد بود. در واقع عملکرد سازشی در انسان بجز گیرنده های درد، که از آسیب رسیدن به اعضای بدن جلوگیری شود، سایر گیرنده های بدن، همگی دارای ویژگی سازش هستند و در هر شرایطی، بعد از چند لحظه به آن عامل خارجی عکس العمل نشان نمی دهند و تحریک نمی شوند.
در مناطقی که آب و هوای خشک دارند، به دلیل اینکه بخار آب موجود در هوا کمتر است و میزان رطوبت جذب شده توسط اواپراتور کمتر بوده و حجم قارچ ها و باکتری هایی که در روی اواپراتور و داخل کانال ها و مسیرهای هوا، تشکیل می شوند، کمتر بوده و بوی نامطبوع کمتری احساس خواهد شد و برعکس در مناطقی که آب و هوای مرطوب و شرجی دارند، میزان رطوبت بیشتری در اواپراتور و داخل کانال ها و مسیرهای هوا جمع شده و قارچ ها و باکتری های بیشتری در آنها تجمع می کنند و بویی که هنگام روشن کردن کولر، احساس می شود، بیشتر است.
همچنین قارچ ها و باکتری ها در روی دیواره داخلی کلیه کانال ها و مسیرهای سیستم تهویه مطبوع وجود دارند ولی حجم و مقدار آن ها در اطراف اواپراتور بیشتر می باشد زیرا عمل جذب رطوبت هوا در اواپراتور انجام گرفته و سپس رطوبت به مناطق دیگر منتقل می گردد.
چگونه بوی نامطبوع کولر خودرو را برطرف کنیم؟
شما می توانید با شستشوی اواپراتور و کانال ها و مسیرهای عبور هوا در سیستم تهویه مطبوع و از بین بردن قارچ ها و باکتری های موجود در آن ها، از این بوی نامطبوع و مشکلاتی که ممکن است برای سیستم تنفسی ایجاد شوند، خلاص شوید، برای اینکار کافی است هر سال حداقل یک بار اوایراتور را بوسیله اسپری مخصوصی بنام Air Conditioning Cleaner و یا مواد دیگری که خاصیت تمیزکنندگی مشابه داشته و موجب آسیب دیدن اواپراتور نمی شوند، شستشو دهید و آنرا تمیز کنید.
اگر اتومبیل شما مجهز به فیلتر هوای کابین باشد، لازم است تا بسته به میزان پیمایش اتومبیل و با توجه به موقعیت آب و هوایی، هر چند وقت یک بار، این فیلتر را نیز تعویض نمایید.
محل قرار گیری فیلتر هوای کابین در نزدیکی اواپراتور است این فیلتر از زیر داشبورد و در قسمت سمت راست، قابل دسترسی است. چنانچه فیلتر را از جای خود خارج کنید، می توانید اواپراتور را بوسیله دست لمس کنید. کافی است اواپراتور را به وسیله آب و Air    Conditioning Cleaner  و یا موادی که خاصیت تمیزکنندگی مشابه داشته، شستشو دهید، در هنگام شستشو دادن اواپراتور لازم است تا دقت بسیار زیادی به عمل آید تا اواپراتور آسیب نبیند.